Τα Εξάρχεια είναι συνοικία της Αθήνας, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και εκτείνεται γύρω από την ομώνυμη πλατεία.
Τα Εξάρχεια είναι μια «εκκεντρική» περιοχή, με εναλλακτική ατμόσφαιρα, δρόμους με έντονα πολιτικοποιημένες τοιχογραφίες, που είναι γεμάτοι βιβλιοπωλεία, με βιβλία για αναρχικούς και καταστήματα που πωλούν σπάνιους δίσκους βινυλίου και ρετρό κιθάρες.
Τα μπαρ και τα κλαμπ φιλοξενούν καλλιτέχνες που παίζουν ζωντανή μουσική, όπως ρεμπέτικα, τζαζ, ροκ και πανκ.
Τα Εξάρχεια οριοθετούνται δυτικά από το ιστορικό συγκρότημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και την οδό Ζαΐμη, νοτιοδυτικά από τις οδούς Σόλωνος και Μπόταση, οι οποίες χωρίζουν τα Εξάρχεια από την περιοχή της Πλατείας Κάνιγγος και νοτιοανατολικά, από την οδό Χαριλάου Τρικούπη μέχρι το ύψος της οδού Καλλιδρομίου, η οποία χωρίζει τη συνοικία από τη Νεάπολη και τα Πευκάκια.
ADVERTISING
Τα Εξάρχεια οριοθετούνται βόρεια από την οδό Δεληγιάννη, που τα χωρίζει από τη συνοικία Μουσείο.
Τα τελευταία χρόνια, η περιοχή αυτή βρίσκεται σχεδόν σε καθημερινή βάση στην επικαιρότητα, λόγω των επεισοδίων, που γίνονται συχνά σε αυτή.
Η ιστορία των Εξαρχείων
Αρχικά, στη συνοικία αυτή κατοικούσαν οικοδόμοι και τεχνίτες από τις Κυκλάδες, ενώ από το 1865 που εντάχθηκε στο σχέδιο πόλης της Αθήνας άρχισε σταδιακά να αναπτύσσεται.
Η στέγαση εκεί των τμημάτων του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου της Αθήνας, προσέλκυσε από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις μέρες μας, διανοούμενους και φοιτητές.
Στα Εξάρχεια έγινε η πρώτη εξέγερση φοιτητών, τα Σκιαδικά, αποτελώντας έτσι ήδη από τότε σημείο αγώνα των φοιτητών.
Το 1901 οι φοιτητές, με αφορμή τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική, πραγματοποίησαν διαδηλώσεις, με αποτέλεσμα την παραίτηση της κυβέρνησης και του Αρχιεπισκόπου.
Στα Δεκεμβριανά, η περιοχή δοκιμάστηκε, καθώς ένα τμήμα ελεγχόταν από Ελασίτες, που ήταν οχυρωμένοι στον λόφο του Στρέφη και τα γύρω κτίρια, και ένα άλλο από κυβερνητικούς στο Χημείο και το Κολωνάκι. Σημειώθηκαν αρκετές συγκρούσεις, ενώ για λίγο καιρό στην μπλε πολυκατοικία οι Ελασίτες είχαν εγκαταστήσει πολυβόλο.
Τον Νοέμβριο του 1973 η περιοχή έγινε επίκεντρο της εξέγερση του Πολυτεχνείου. Κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης τα Εξάρχεια συγκέντρωσαν διανοούμενους, αναρχικούς, φοιτητές, αριστερούς, ενώ αποτελούν περιοχή, όπου στεγάστηκαν τα γραφεία οργανώσεων της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, καθώς και χώρος δράσης για αναρχικές ομάδες.
Η έντονη αυτή πολιτικοποίηση έχει προκαλέσει αρκετές φορές εκτεταμένες επιχειρήσεις της αστυνομίας στην περιοχή, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Επιχείρηση «Αρετή», που έλαβε χώρα το 1984 με πρόφαση την απομάκρυνση των πανκ από την πλατεία.
Τον Νοέμβριο του 1985 η δολοφονία του 15χρονου Μιχάλη Καλτεζά από αστυνομικό των ΜΑΤ προκάλεσε εκτεταμένα επεισόδια, με αποτέλεσμα την κατάληψη του Χημείου, που τελείωσε με την άρση του πανεπιστημιακού ασύλου για πρώτη φορά.
Τον Δεκέμβριο του 2008, με την δολοφονία ενός άλλου 15χρονου, του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, από τις σφαίρες αστυνομικού στην οδό Μεσολογγίου, ξεκίνησαν από τα Εξάρχεια και γενικεύτηκαν σε ολόκληρη τη χώρα οι ταραχές του Δεκεμβρίου 2008.
Η παρουσία διανοούμενων, αλλά κι η έντονη πολιτικοποίηση που κυριαρχεί στα Εξάρχεια ώθησε στην παρουσία πολλών βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών στη περιοχή, ενώ φιλοξενούνται και πολλές τυπογραφικές επιχειρήσεις.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η περιοχή έγινε επίσης κέντρο της αγοράς ειδών πληροφορικής, καθώς πάρα πολλά καταστήματα του είδους εμφανίστηκαν στην οδό Στουρνάρα και τις καθέτους της.
Σημείο αναφοράς για την περιοχή αποτέλεσε για δεκαετίες η μπλε πολυκατοικία στη γωνία πλατείας Εξαρχείων και οδού Αραχώβης, η οποία υπήρξε αρχιτεκτονικό σύμβολο για την εποχή της και στην οποία πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια ο Φρέντυ Γερμανός, ο Αλέκος Σακελλάριος, ο Αλέξης Μινωτής, ο Δημήτρης Χορν, ο Δημήτρης Μυράτ, καθώς επίσης η Σοφία Βέμπο και ο Λεωνίδας Κύρκος.
Πώς όμως προήλθε το όνομα της γνωστής συνοικίας;
Η ονομασία των Εξαρχείων κατά τον 19ου αιώνα ήταν Πυθαράδικα, εξαιτίας των πολλών εργαστηρίων πιθαριών που βρίσκονταν εκεί.
Το όνομα Εξάρχεια το πήραν αργότερα από έναν έμπορο, τον Έξαρχο, ο οποίος με την έντονη εμπορική δραστηριότητά του στην οδό Θεμιστοκλέους κατάφερε και τα στιγμάτισε.
Πρόκειται για τον Ηπειρώτη μπακάλη, Βασίλειο Έξαρχο από την Σταρίτσιανη (σημερινή Πουρνιά Ιωαννίνων).
Ο Έξαρχος γεννήθηκε επί Τουρκοκρατίας και σε νεαρή ηλικία άφησε πίσω του τον Σμόλικα και αναζήτησε την τύχη του στην ελεύθερη Αθήνα. Με πολλή προσπάθεια και με τραπεζικό δάνειο κατάφερε να αγοράσει ένα ακίνητο στα σημερινά Εξάρχεια, στη γωνία Θεμιστοκλέους και Σολωμού. Σε αυτό λειτουργούσαν ένας φούρνος, ένα μαγειρείο, τα οποία νοίκιαζε, και ένα παντοπωλείο, στο οποίο εργαζόταν ο ίδιος.
Η φήμη του γρήγορα εξαπλώθηκε, καθώς οι τιμές του, ειδικά στο λάδι ήταν ασυναγώνιστες.
Όλοι οι Αθηναίοι έσπευδαν στον Έξαρχο για να ψωνίσουν καλά και φθηνά προϊόντα. Το μαγαζί του, μάλιστα, λειτουργούσε και ως εντευκτήριο για τους Ηπειρώτες φοιτητές, οι οποίοι πήγαιναν εκεί για διάβασμα, οικονομική ενίσχυση και συμβουλές. Πάνω από το παντοπωλείο υπήρχαν 3 δωμάτια, όπου διέμενε με τη σύζυγο του Μαρία.
Ο Βασίλειος Έξαρχος έγινε τρανός στην Αθήνα, αλλά δεν ξέχασε ποτέ το χωριό του. Στη διαθήκη του έγραψε ότι επιθυμούσε όλη η περιουσία του να περιέλθει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, «το χωρίον Σταρίτσιανη της Επαρχίας Κονίτσης της Ηπείρου του Οθωμανικού Κράτους», την σημερινή Πουρνιά.
Η περιουσία που άφησε στο χωριό συνέβαλε σημαντικά στην κατασκευή κοινωφελών έργων, ενώ το «Εξάρχειο» κληροδότημα ενίσχυσε οικονομικά τους χρόνια πάσχοντες Ηπειρώτες.
